«  Nowy Testament na Św. Dni Młodzieży [2016]Biblia Brzeska [1563]  »

Biblia Leopolity
Pierwszy przekład całej Biblii na język polski

Stary Test. 1Moj2Moj3Moj4Moj5MojJozSędRut1Sam2Sam1Krl2Krl1Krn2KrnEzdNehEstHioPsaPrzKohPnPIzaJerLamEzeDanOzeJoeAmAbdJonMicNahHabSofAggZacMal
Nowy Test. MatMarŁukJanDzARzym1Kor2KorGalEfeFlpKol1Tes2Tes1Tym2TymTytFlmHebJak1Pio2Pio1Jan2Jan3JanJudApok
Inne 1Mach2MachMdrSyrTobJdtBar3Ezdr 4Ezdr 3Mach [1]  

Strona tytułowa Biblii Leopolity z 1561r [2]

Strona tytułowa Nowego Testamentu [3]

Karta z tłumaczeniem 2 Kronik 20:29-21:13 [4]

Główne wydanie 1561

Biblia Leopolity [...] ukazała się w Krakowie w 1561 r. (drukowana w latach 1560-61) w oficynie Dziedziców Marka Szarfenberga (in 2°) pt.: Biblia, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, na polski język z pilnością według łacińskiej Bibliej od Kościoła krześcijańskiego powszechnego przyjętej, nowo wyłożona. [IMG TXT SKAN]

Podstawa tłumaczenia

Wulgata

Fragment przekładu

Księga Wyjścia 20:1-17 I mowił Pan Bog thy wssystkie słowá: Ja iesthem Pan Bog twoy, ten kthorym cie wywiodł z ziemie Egyptskiey, z domu niewoley. Nie będziesz miał Bogow inych procz mnie. Nie czyń sobie obrázu rzezánego áni żadneo podobieństwá tych rzeczy ktore są wzgorę ná niebie, y ktore ná ziemi nisko, áni tych kthore są w wodzie pod ziemią. Niebędziesz sie im kłániał, áni podćiwośći wyrządzał: Bom ia iest Pan Bog twoy mocny, zawistny w miłośći, mszcząc sze niepráwośći oycowskich w syniech, do trzeciego y do czwarteo pokolenia, tych ktorzy mnie nienawidzą. A czyniąc miłosierdzie nád tysiącami tych, kthorzy mie miłuią, y strzegą przykazánia mego. Niebędziesz brał imieniá Páná Bogá twoiego nádáremno: Abowiem niebędzie u Páná bez wini ten ktoryby wziął nádáremno imię Páná Bogá twego. Pámiętay ábyś dzień Sobotni swięćił.... [całość] [5]

Więcej o przekładzie

O przekładzie

Dokonano go na zlecenie Marka Szarffenberga i jego syna Stanisława, stąd też inna nazwa: Biblia Szarffenbergowska. Przekład dedykowano Zygmuntowi Augustowi. Przez 38 lat, do czasu wydania Biblii Wujka, była jedynym katolickim przekładem Pisma w języku polskim. Od 1556 znany był ręcznie przepisywany przekład Nowego Testamentu z tej Biblii. W 1561 ukazała się wersja drukowana, w 1575 ukazało się drugie wydanie. Nazwiska tłumacza nie podaje jednak ani pierwsze, ani drugie wydanie. Wiadomo, że przed drugim wydaniem poprawiał Biblię ks. Jan Nicz ze Lwowa (pseudonim Leopolita = "Lwowianin"), wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Biblia Leopolity uchodzi za niezbyt udaną pod względem językowym. Pojawia się słownictwo (już wówczas) przestarzałe, gwarowe, występuje też pewna zależność od źródeł czeskich. Innego zdania był poeta i tłumacz Biblii, Czesław Miłosz, który stwierdzał: "[...] przestałem filologom wierzyć. Śliczny polski język, nawet dzisiaj nie bardziej niż u Wujka staroświecki, siła ekspresji, czego chcieć więcej?" W 1988 w ramach projektu Biblia Slavica wykonano reedycję tego przekładu. [6]


Czy to te same Psałterze?

Ks. dr Rajmund Pietkiewicz o Psałterzu trydenckim: "Tekst psalmów został wzięty z Biblii Leopolity". Porównanie Psalmu 1.1:

B.Leopolity[1561] Błogosławiony tho mąż, ktory nie odssedł zá rádą przewrotnych, áni theż ná drodze grzessników stánął, y ná stolicy pośmiewcow nie siedział FOT
Ps. trydencki[1579]Błogosłáwióny Mąż który nieposzedł zá rádą złosliwych, y ná dródze grzésznych nie stánął, y ná Stolicy záráżenia nie uśiadł. FOT
 [7]

Inni o przekładzie:

Przedmowa do Biblii brzeskiej

Przełożenie jego jest niedostateczne, zatrudnione, a k'temu na wielu miejsc od pism żydowskich i greckich daleko się odstrzelawa, co snadnie pobaczą ci, którzy się jedno do prawych źrzódł będą uciec chcieli. [8]

Czesław Miłosz, ''Księga Hioba: Słowo wstępne tłumacza'', Éditions du Dialogue, Paris 1981, s. 49

"[...] przestałem filologom wierzyć. Śliczny polski język, nawet dzisiaj nie bardziej niż u Wujka staroświecki, siła ekspresji, czego chcieć więcej?"

Kalendarium przekładu

1561Biblia Leopolity [...] ukazała się w Krakowie w 1561 r. (drukowana w latach 1560-61) w oficynie Dziedziców Marka Szarfenberga (in 2°) pt.: Biblia, to jest księgi Starego i Nowego Zakonu, na polski język z pilnością według łacińskiej Bibliej od Kościoła krześcijańskiego powszechnego przyjętej, nowo wyłożona. [IMG TXT SKAN] [9]
1568Przedruk Nowego Testamentu z Biblii Leopolity, pt.: Nowy Testament. To iest / Swięta Pana Jezusa Christusa Ewangelia / od Ewangelistow y od innych Apostołow napisana, Kraków, Stanisław Szarfenberg, 1568, 8°.  [IMG SKAN] [10]
1575W 1575 r. Mikołaj Szarfenberg ogłosił drugie, poprawione wydanie całej Biblii, dodając do tytułu słowa: na wielu miejscach z pilnością poprawiona i figurami ozdobiona. Pełna nazwa brzmiała: Biblia To iest: Księgi Starego y Nowego Zakonu / na Polski ięzyk / według Laćińskiey Bibliey od Koscioła Krześćiańskiego powszechnego przyiętey: na wielu mieyscach z pilnośćią poprawiona / y figurami ozdobiona. Cum Gratia et Priuilegio. S. R. M., Kraków, Mikołaj Szarfenberg, 1575, 2°." [IMG SKAN] [11]
1577Biblia To iest: Kxięgi Starego y Nowego Zakonu / na Polski ięzyk według Laćińskiey Bibliey / od KOśćioła Chrześćiańskiego powszechnego przyiętey: na wielu mieyscach z pilnośćią poprawiona / y Figurami ozdobiona, Cum Gratia et Priuilegio. S. R. M., Kraków, Mikołaj Szarfenberg, 1577, 2°.  [IMG SKAN] [12]
1579W 1579 r. doczekał się przedruku Psałterz, który ukazał się w Drukarni Łazarzowej in 12° pt. "Psałterz Dawidów porządkiem Kościoła Świętego, Powszechnego, Apostolskiego, według postanowienia S.Concilium Trydentskiego teraźniejszego na każdy dzień przez cały tydzień porządnie rozłożony". [13]
1988Leopolita. Faksimile der Ausgabe Krakau 1561 mit einem Geleitbrief von Papst Johannes Paul II, wyd. VON H. ROTHE, F. SCHOLZ, Padeborn – München – Wien – Zurich 1988 (seria Biblica Slavica, II/1). Fototypiczne wyd. BL 1561. Do ed. dołączony jest tom z komentarzem: Leopolita. Kommentar von Elżbieta Balcerzowa, David A. Frick, Stanisław, Urbańczyk. [14]
xxxx Data pominięta w kalendarium 

Linki

Przypisy

  • 1. ⇧ Źródło spisu treści: Skan z 1561  Dodatkowa informacja: 3 Machabejska była tylko w wydaniu z 1561r. W wydaniu z 1577r znajduje się informacja: "Trzecie księgi Machabejskie w Bibliach nie bywają przydane, ani od Kościoła Krześcijańskiego Powszechnego przyjęte. Od świętego Jeronima też w łacińskie nie przełożone, nie zdało się ich także do tej Bibliej przyłożyć." [Za R.Pietkiewicz, "Pismo Święte..." s.225]
  • 2. ⇧ Wikipedia
  • 3. ⇧ Księgozbiór wirtualny Federacji FIDES
  • 4. ⇧ Starodruki.com
  • 5. ⇧ Foto1 tekstu Foto2 tekstu
  • 6. ⇧ Wikipedia o Biblii Leopolity
  • 7. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. 157
  • 8. ⇧ Przedmowa do Biblii brzeskiej
  • 9. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. 215
  • 10. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII i 215
  • 11. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XI i 215
  • 12. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XI
  • 13. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. 157 i 215
  • 14. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XXIX
 

Zostaw komentarz

Komentarz: 


Podpis:     
Przepisz kod: 
 

UWAGA: Aby uniknąć przechowywania jakichkolwiek danych osobowych: (1) Usunięto wszystkie dotychczas pozostawione adresy e-mail. (2) Zostało zablokowane pole "E-mail". (3) Jeśli w treści komentarza umieścisz adres e-mail, robisz to na własną odpowiedzialność.
Wiadomości prywatne do BibliePolskie.pl na które oczekujesz odpowiedzi proszę wysyłać

Nadesłane komentarze

  • ~Wojtek (W34)3 lata temu
  • Wiadomość z Gościa Niedzielnego. 2021-06-30 Biblia z 1577 r. podarowana Archiwum Archidiecezjalnemu - gosc.pl Biblia z 1577 r. podarowana Archiwum Archidiecezjalnemu PRZEJDŹ DO GALERII Egzemplarz Biblii z XVI w. przekazała Archiwum Archidiecezjalnemu w Katowicach Mirosława Pokwap, emerytowana nauczycielka. Przemysław KucharczakPRZEMYSŁAW KUCHARCZAK DODANE 25.06.2021 16:17 To tak zwana Biblia Lopolity – pierwszy drukowany przekład całej Biblii na język polski. Jest starsza niż bardziej znana Biblia Jakuba Wujka. Powstała w 1577 roku w Krakowie w drukarni Szarffenbergów. – Długie lata myślałam nad tym, komu ją przekazać, żeby dobrze służyła, a przy tym była dobrze zabezpieczona i konserwowana – mówi Mirosława Pokwap, która ofiarowała tę Biblię Archiwum Archidiecezjalnemu w Katowicach. Pomysł, żeby wybrać tę instytucję, zrodził się dzięki rozmowom z sąsiadami, państwem Winiarskimi, z którymi zna się od czasów wspólnej działalności w katowickim Duszpasterstwie Akademickim. Pani Mirosława jest emerytowaną nauczycielką języka polskiego. Uczyła w szkole podstawowej i Technikum Hutniczym w Katowicach-Szopienicach. W tej drugiej szkole prowadziła też bibliotekę. Biblia jest jej pamiątką rodzinną. – Wcześniej należała do szwagra mojej babci, Mateusza Lisska z Tarnowskich Gór. Kiedy zmarł, ciocia podarowała tę księgę moim rodzicom. Biblia była w naszym domu rodzinnym do czasu, gdy przeprowadziłam się do Katowic i ją ze sobą zabrałam – mówi pani Mirosława. Poza początkowymi stronami Starego Testamentu, księga jest dobrze zachowana. Waży blisko 5 kilogramów. Kiedyś krawędzie jej stron musiały być złocone, bo jeśli spojrzeć pod odpowiednim kątem, widać jeszcze ślady po tym złoceniu. Przed Nowym Testamentem w księdze jest umieszczona dedykacja dla królowej Polski Anny Jagiellonki (...) [Odpowiedz]