«  Biblia Bydgoska [2024]Przekłady Izaaka Cylkowa [1883]  »

Biblia Królowej Zofii
Najstarsze polskie tłumaczenie całości Starego Testamentu (a być może nawet całego Pisma świętego)

Stary Test. 1Moj2Moj3Moj4Moj5MojJozSędRut1Sam2Sam1Krl2Krl1Krn2KrnEzdNehEstHioPsaPrzKohPnPIzaJerLamEzeDanOzeJoeAmAbdJonMicNahHabSofAggZacMal
Nowy Test. MatMarŁukJanDzARzym1Kor2KorGalEfeFlpKol1Tes2Tes1Tym2TymTytFlmHebJak1Pio2Pio1Jan2Jan3JanJudApok
Inne 1Mach2MachMdrSyrTobJdtBar2Ezdr [1]  

Biblia Królowej Zofii - Księga Rodzaju rozdz. 1

Fragment tłumaczenia

Główne wydanie 1455-06-05

Piotr z Radoszyc, kończy przepisywanie części kodeksu i tym samym zamyka proces przepisywania z pergaminu. [IMG]

Fragment przekładu

Genesis 1:1-7 [1] W początce Bog stworzył niebo i ziemię. [2] Ale ziemia była nieużyteczna a prozna, a ćmy były na twarzy przepaści, a duch Boży na świecie nad wodami. [3] I rzekł Bog: Bądź światło; i stworzono światłość. [4] A uźrzał Bog światłość, iże jest dobra, i rozdzielił światłość ode ćmy. [5] I nazwał jest światłość dniem, a ćmy nocą. I uczynił wieczor, a z jutra dzień jeden. [6] Lepak rzecze Bog: Bądź stworzenie w pośrzod wod, a rozdzielił wody od wod. [7] I uczynił Bog stworzenie, i rozdzielił wody, jeż to były pod stworzenim, ot tych jeż były nad stworzenim. I stało sie jest tako. [8] I nazwał Bog stworzenie niebem; i stał sie wieczor, a z jutra dzień drugi.  [2]

Więcej o przekładzie

Biblia została sporządzona na zlecenie królowej Zofii, czwartej żony Jagiełły, księżniczki holszańskiej, Rusinki o wysokiej kulturze (zm. w 1461 r.) najobszerniejsza ze znanych pomników polszczyzny średniowiecznej. Powstała w latach 1453-1455, rękopis pergaminowy in folio, zawiera polski przekład Biblii. Na zamówienie królowej Zofii przekładu dokonał jej kapelan Andrzej z Jaszowic, zaś kopiowaniem zajmowało się kilku pisarzy. Ostatnim z nich był Piotr z Radoszyc, który ukończył przepisywanie części kodeksu 6 maja 1455 r. w Nowym Mieście Korczynie, gdzie za czasów Jadwigi często rezydował dwór królowej. Biblia królowej Zofii nie została ukończona. Na początku XVI wieku uzupełniono pierwszą kartę nie dokończoną iluminacją: na dolnym marginesie naklejone są dwa barwne drzeworyty przedstawiające herby Orła Polskiego i Pogoni litewskiej.

Historia przekładu

Dzieje Biblii królowej Zofii nie są dokładnie znane. W drugiej połowie XVI wieku była w posiadaniu rodziny Krotoskich, którzy ufundowali w 1562 r. oprawę. W 1624 r. znajdowała się w bibliotece Rafała Leszczyńskiego w Baranowie. Potem, w 1708 r., w niewiadomy sposób znalazła się w bibliotece kolegium w Sarospotak na Węgrzech. Dlatego biblia ta miała dwie nazwy: Biblia królowej Zofii oraz Biblia Szaroszpotacka od miejsca przechowywania. Tam tez uległa zniszczeniu podczas drugiej wojny światowej. Pierwotnie Biblia składała się z dwóch tomów, z których do ostatnich czasów zachował się tylko pierwszy - Stary Testament. Niestety w stanie mocno zdefektowanym, z 470 kart pozostało tylko 185. Dwie z brakujących kart posiadał jeszcze w 1870 roku W.A. Maciejowski, później ślad po nich zaginął. Z drugiego tomu znaleziono 5 kart użytych na początku XVII wieku na oprawę książek przez introligatora J. Dittmana w Jaworze. Kolejną kartę odnalazł w 1892 T. Wierzbowski, a kolejne cztery w 1923 E. Hanisch. Znajdowały się one w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu do czasów wojny światowej. Po wojnie zachowały się jedynie dwie karty i są one tam do dzisiaj. Ponadto urywek karty przechowywany jest w Bibliotece Muzeum Narodowego w Pradze. [3]

Porównania między tłumaczeniami

Porównanie 3 transkypcji: Małeckiego z 1871, Urbańczyka z 1965r i Wydry z 1984r [Rodz 1:1-10]:

[1:01 MAŁ1871] Na poczotcze bog stworzyl nyebo yszemyo,

[1:01 URB1965] W poczotcze bog stworzyl nyebo yszemyo

[1:01 WYD1984] W początce Bog stworzył niebo i ziemię.

[1:02 MAŁ1871] a lye szemya bila nyeuszyteczna a proszna, a czmi bili na twarzy przepaszczy, a duch boszy naszweczye nad wodamy.

[1:02 URB1965] a lye szemya bila nyeuszyteczna a proszna. aczmi bili natwarzy przepaszczy. Aduch boszy naszweczye nadwodamy

[1:02 WYD1984] Ale ziemia była nieużyteczna a prozna, a ćmy były na twarzy przepaści, a duch Boży na świecie nad wodami.

[1:03 MAŁ1871] Y rzekl bog: bodz szwyatlo, y stworzono szwyatloszcz.

[1:03 URB1965] Yrzekl bog. bodz szwyatlo. ystworzono szwyatloszcz.

[1:03 WYD1984] I rzekł Bog: Bądź światło; i stworzono światłość.

[1:04 MAŁ1871] A uszrzal bog szwyatloszcz, ysze gest dobra. y roszdzelyl szwyatloszcz ode czmi,

[1:04 URB1965] avszrzal bog szwyatloszcz ysze gest dobra. yroszdzelyl szwyatloszcz odeczmi

[1:04 WYD1984] A uźrzał Bog światłość, iże jest dobra, i rozdzielił światłość ode ćmy.

[1:05 MAŁ1871] y nazwal gest szwyatloszcz dnyem, a czmi noczo. y uczynyl wyeczyor a s yutra dzeyn geden.

[1:05 URB1965] ynazwal gest szwyatloszcz dnyem. aezmi noezo. yvezynyl wyeczyor asyutra dzeyn geden.

[1:05 WYD1984] I nazwał jest światłość dniem, a ćmy nocą. I uczynił wieczor, a z jutra dzień jeden.

[1:06 MAŁ1871] Lepak rzecze bog boodz stworzenye w poszrzod wod, a rozdzelyl wodi od wod.

[1:06 URB1965] lepak rzecze bog boodz stworzenye wposzrzod wod. arozdzelyl wodi odwod

[1:06 WYD1984] Lepak rzecze Bog: Bądź stworzenie w pośrzod wod, a rozdzielił wody od wod.

[1:07 MAŁ1871] Y uczynyl bog stworzenye y rozdzelyl wodi gesto bili pod stworzenym, ot tich gesz bili nat stworzenym. Y stalo sze gest tako.

[1:07 URB1965] Yvczynyl bog stworzenye yrozdzelyl wodi gesto bili podstworzenym ottich gesz bili natstworzenym ystalo sze gest tako.

[1:07 WYD1984] I uczynił Bog stworzenie, i rozdzielił wody, jeż to były pod stworzenim, ot tych jeż były nad stworzenim. I stało sie jest tako.

[1:08 MAŁ1871] Y nazwal bog stworzenye nyebem. i stal sze wyeczor a z yutra dzen drugi.

[1:08 URB1965] ynazwal bog stworzenye nyebem. istal sze wyeczor azyutra dzen drugi.

[1:08 WYD1984] I nazwał Bog stworzenie niebem; i stał sie wieczor, a z jutra dzień drugi.

[1:09 MAŁ1871] Weszrzal lepak bog y rzekl: sgromaczczye sze wodi, geszto pod nyebem so, w myasto gedno, a ukasz szo suchoszcz. a stalo szo gest tako.

[1:09 URB1965] Weszrzal lepak bog yrzekl. Sgromaczczye sze wodi geszto podnyebem so wmyasto gedno. avkasz szo suchoszcz a stalo szo gest tako.

[1:09 WYD1984] Weźrzał lepak Bog i rzekł: Zgromadźcie sie wody, jeż to pod niebem są, w miasto jedno, a ukaż sie suchość. A stało sie jest tako.

[1:10 MAŁ1871] Y nazwal bog suchoszcz szemyo, a zgromadzenye wod nazwal morze. y wydzal bog, ysze gest dobrze.

[1:10 URB1965] ynazwal bog suchoszcz szemyo. azgromadzenye wod nazwal morze. ywydzal bog. ysze gest dobrze.

[1:10 WYD1984] I nazwał Bog suchość ziemią, a zgromadzenie wod nazwał morze. I widział Bog, iże jest dobrze.

Podsumowanie porównania: Tekst z wydania Stanisława Urbańczyka to powtórzenie tekstu Antoniego Małeckiego. Różnice jedynie w podziałach wyrazów i znakach przestankowych.

Kalendarium przekładu

1455-06-05Piotr z Radoszyc, kończy przepisywanie części kodeksu i tym samym zamyka proces przepisywania z pergaminu. [IMG]
1871Biblia królowej Zofii żony Jagiełły z kodexu szaroszpatackiego nakładem księcia Jerzego Henryka Lubomirskiego wydana przez Antoniego Małeckiego, Lwów 1871. [SKAN]
1930Biblia szaroszpatacka. Podobizna kodeksu Biblioteki Ref. Gimnazjum w Szaroszpataku, wyd. L. BERNACKI, Kraków 1930 (wyd. fototypiczne). Strony: 20, [10] s., [198] k. tabl. [IMG SKAN]
1965-1971BIBLIA Królowej Zofii (Szaroszpatacka) wraz ze staroczeskim przekładem biblii. Wydali Stanisław Urbańczyk i Vladimir Kyas. Wrocław-Warszawa-Kraków 1965 (cz. I), 1967 (cz. II), 1971 (cz. III). Ossol. PAN. 4, s. VI, [1], 689, [2], opr. pł. oryg. Wydawnictwa źródłowe. Komitet Językoznawstwa PAN. Część 1 - Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri; Część 2 - Numeri, Deuteronomium, Iosue, Iudicum, Ruth, I Regum, III Regum, IV Regum; Część 3 - I Paralipomenon, II Paralipomenon, I Esdrae, Nehemiae, II Esdrae, Tabiae, Iudith, Fragmenty Isaiae, Ieremiae, Danielis, Nahum i I Machabaeorum.  [4]

Linki

Przypisy

 

Zostaw komentarz

Komentarz: 


Podpis:     
Przepisz kod: 
 

UWAGA: Wiadomości prywatne do BibliePolskie.pl na które oczekujesz odpowiedzi proszę wysyłać

Nadesłane komentarze

  • ~John Belushi4 lata temu
  • "Pierwotnie Biblia składała się z dwóch tomów, z których do ostatnich czasów zachował się tylko pierwszy - Stary Testament" - dwa tomy składały się na Stary Testament, nie mamy dowodów że był trzeci zawierający NT. Ściśle Biblia królowej Zofii to Stary Testament.  [Odpowiedz]
    • ~John Belushi4 lata temu
    • "Powstała w latach 1453-1455, rękopis pergaminowy in folio, zawiera polski przekład Biblii." - zawiera polski przekład Starego Testamentu. (warto poprawić opis BkZ). Pozdrawiam.
  • ~RAFAL MARIUSZ JACEK BRANDYS4 lata temu
  • CIEKAWE PRAWDZIWE I PIEKNE SLOWO PANA BOGA NASZEGO OPIERAJMY SIE TYLKO NA WIERZE A PRZETRWAMY DRODZY RODACY POLACY KOCHAM POLSKA WIERZE W TROJCY JEDYNEGO BOGA OJCA WSZECHMOGACEGO: JESCZCZE BEDZIE PIEKNIE MIMO WSZYSTKO TYLKO ZALOZ WYGODNE BUTY BO MASZ DO PRZEJSCIA CALE ZYCIE: AMEN  [Odpowiedz]
  • ~Oskar5 lat temu
  • We Wrocławiu są dwie karty, stąd jeśli chodzi o udostępnione skany, jest ich 4. [Odpowiedz]
    • ~Paweł4 lata temu
    • "Skany 4 kart Biblii znajdujące się we Wrocławiu " - jasne tu jest błąd, prawidłowy opis to "Skany 2 kart (4 strony) Biblii znajdujące się we Wrocławiu"
    • [~BP] Dziękuję za poprawkę. Zmieniłem opis
  • ~agata maciejowska7 lat temu
  • ja też pochodze z rodziny maciejowskich z libuszy [Odpowiedz]
    • ~_KKK7 lat temu
    • Cóż..., nikt nie jest doskonały.