«  Biblia Leopolity [1561]Biblia Szymona Budnego [1572]  »

Biblia Brzeska
Pierwszy protestancki przekład całej Biblii na język polski

Stary Test. 1Moj2Moj3Moj4Moj5MojJozSędRut1Sam2Sam1Krl2Krl1Krn2KrnEzdNehEstHioPsaPrzKohPnPIzaJerLamEzeDanOzeJoeAmAbdJonMicNahHabSofAggZacMal
Nowy Test. MatMarŁukJanDzARzym1Kor2KorGalEfeFlpKol1Tes2Tes1Tym2TymTytFlmHebJak1Pio2Pio1Jan2Jan3JanJudApok
Inne 1Mach2MachMdrSyrTobJdtBarMod.Manassesa 3Ezdr 4Ezdr [1]  

Strona tytułowa Biblii Brzeskiej z 1563r [2]

Fragment Listu do Galatów

Okładka transkrypcji Biblii Brzeskiej z 2003r

Główne wydanie 1563

Biblia święta, tho iest, Księgi Starego y Nowego Zakonu, właśnie z Żydowskiego Greckiego y Łacińskiego, nowo na Polski ięzyk, z pilnością y wiernie wyłożone. Brześć Litewski, nakł. M.Radziwiłł,1563, 2°. [IMG TXT SKAN]

Tłumaczenie

Grzegorz Orszak; Pierre Statorius; Jean Thenaudus; Jan Łaski; Jerzy Szoman; Jakub Lubelczyk; Szymon Zacjusz (Żak); Andrzej Trzecieski; Marcin Krowicki; Grzegorz Pawełtach i inni

Podstawa tłumaczenia

Oryginały hebrajskie i greckie (przede wszystkim) oraz Wulgata

Fragment przekładu

Rzymian 10:6-11 [6] A sprawiedliwość, która jest z wiary tak mówi: Nie mów w sercu twoim, któż wstąpi w niebo? Toć jest Krystusa zwodzić z wysokości. [7] Abo kto zstąpi w przepaść? Toć jest Krystusa zasię zmartwych przywodzić. [8] Ale cóż powieda? Blisko ciebie jest słowo w ustach twoich i w sercu twoim Toć jest słowo wiary, które przepowiedamy. [9] Że jeslibyś wyznał usty twoimi Pana Jezusa i uwierzył w sercu twoim, że go Bóg zmartwych wzbudził, będziesz zbawion. [10] Abowiemci sercem wierzą ku sprawiedliwości, a usty wyznanie czynią ku zbawieniu. [11] Gdyż Pismo powieda: Wszelki kto weń wierzy, pohańbion nie będzie.

Więcej o przekładzie

Problemem nowego polskiego przekładu zajął się w 1557 ewangelicki synod małopolski we Włodzisławiu, gdzie powołano w tym celu specjalną komisję. Na synodzie w Pińczowie - głównym ośrodku Reformacji polskiej, w roku 1559 wyznaczono jako tłumaczy wybitnych teologów: Grzegorza Orszaka, rektora szkoły pińczowskiej, Pierre Statorius'a z Thionville i Jean Thenaudus'a z Bourges we Francji. W 1560 r. dołączyli do nich: Jan Łaski, Jerzy Szoman, pastor-poeta Jakub Lubelczyk, Szymon Zacjusz, Andrzej Trzecieski, Marcin Krowicki, Grzegorz Pawełtach, Franciszek Stankar i inni. Po 3 latach (od 1557) ukończono przekład Pięcioksięgu, a po następnych 3 latach prace zakończono. Prace nad przekładem od maja 1560 finansował książę Mikołaj Radziwiłł Czarny (koszt wyniósł około 3000 czerwonych złotych), a patronował im właściciel Pińczowa - Mikołaj Oleśnicki. Wydrukowana w Brześciu Litewskim w nakładzie około 500 egzemplarzy przez Bernarda Wojewódkę 4 września 1563. Stała się podstawowym dziełem w zborach ewangelickich na terenie Litwy i Korony (było wówczas 720 zborów, z tego 251 reformowanych i 64 braci czeskich). Nie wydano jej ponownie w całości; częściowe wznowienia wydano w 1564, 1580, 1585, 1593. Inne polskie tłumaczenia całości Biblii ukazały się dopiero znacznie później (ariańska Biblia Nieświeska Szymona Budnego w 1572 i katolicka Biblia Wujka w 1599). Jednak syn fundatora Biblii Brzeskiej, nawrócony przez jezuitów na katolicyzm Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka), jako pokutę za "grzechy ojca-heretyka" postanowił wykupić i zniszczyć wszystkie egzemplarze Biblii Brzeskiej. Mimo wydania na ten cel ogromnej sumy 5000 czerwonych złotych, udało mu się zniszczyć nie wszystkie, ale większość biblii, które uroczyście spalił na rynku w Wilnie. Pozostałe egzemplarze zostały zniszczone w okresie kontrreformacji; ocalało zaledwie 20 do 40 sztuk. [3]

Kalendarium przekładu

1563Biblia święta, tho iest, Księgi Starego y Nowego Zakonu, właśnie z Żydowskiego Greckiego y Łacińskiego, nowo na Polski ięzyk, z pilnością y wiernie wyłożone. Brześć Litewski, nakł. M.Radziwiłł,1563, 2°. [IMG TXT SKAN] [4]
1564Księgi Psalmow / abo pieśni Dawidowych ktore pospolićie zową Psałterz, Brześć Litewski, [C. Bazylik?], nakł. M. Radziwiłł, 1564, 4°. [IMG SKAN] [5]
1565Sprawy y słowa Jezusa Krystusa Syna Bożego ku wieczney pociesze wybranym bożym napisane przez świadki y pisarze na tho od Boga zrządzone a tu wykłady krotkiemi są obiaśnione. W Brześciu Litewskim drukowano : [Cyprian Bazylik], 31 I 1565. [4], 362 k. ; 2°. Uwagi redaktora: błędna paginacja-skany zgodne z oryginałem.-Jedyny egz. w BN. [IMG SKAN]
1566Sprawy y słowa Jezusa Krystusa Syna Bożego..., Brześć Litewski, [C. Bazylik], 1566 oraz Wtore księgi Lukasza świętego / ktorych napis iest / Dźieie abo Sprawy Apostolskie / krotkiemi wykłady obiaśnione, Brześć Litewski, [C. Bazylik], 1566 (egzemplarze oprawione łącznie: Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, sygn. Cim.787/III adl.; Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, sygn. XVI.F.4098 adl.). ks. Pietkiewicz: "Wśród zwolenników kalwinizmu litewskiego był pewien ex-duchowny katolicki, kaznodzieja Mikołaja Radziwiła Czarnego, Tomasz Falconius znany też pod nazwiskiem Sokół lub Sokołowicz, który po 1565 r. stanął po stronie braci polskich wyznając tryteizm. On to korzystając z tekstu Biblii brzeskiej w 1566 r. sporządził harmonię ewangeliczną oraz przedrukował Dzieje Apostolskie zaopatrując obydwie edycje swoim komentarzem, w którym zaprezentował swoje poglądy teologiczne." [SKAN] [6]
1568Przedruk Nowego Testamentu: "Nowy Thestament z Greckiego na polski ięzyk z pilnośćią przełożony, Nieśwież, Daniel z Łęczycy, 1568, 8°. " [IMG SKAN] [7]
1580Przedruk Nowego Testamentu: "Nowy Thestament z Greckiego na Polski ięzyk z pilnośćią przełożony. Drukowano przed tem w Nieświżu / a po wtore drukowano przez Jana Karcana, [Łosk lub Wilno], J. Karcan, 1580, 8°. " [IMG SKAN] [8]
1585Dwa przedruki Nowego Testamentu: "Domini nostri JESV CHRISTI NOVI TESTAMENTI PARS PRIMA. Pana naszego Jezusa Krystusa Nowego Testamentu Część pierwsza. Z Greckiego na Polski ięzyk z pilnośćią przełożony." oraz "D. N. J. C. NOVI TESTAMENTI PARS ALTERA. P. N. J. C. Nowego Testamentu Część wtora., Toruń, M. Nering, 1585, 4°.  [IMG SKAN] [9]
1593Przedruk Nowego Testamentu: NOWY TESTAMENT Albo Kśięgi Przymierza nowego: Pana Jezusa Krystusa Syna Bożego / Zbawićiela świata. Teraz z wielką pilnośćia y pracą przeyźrzane y wydane, Wilno, J. Markowicz, nakł. M. Zenowicz, 1593, 4°.  [IMG SKAN] [10]
1599Przedruk Nowego Testamentu: NOVVM TESTAMENTVM DNI: NRI: IESV CHRISTI. Syrice, Ebraice, Græce, Latine, Germanice, Bohemice, Italice, Hispenice, Gallice, Anglice, Danice, Polonice. Studio et Labore ELIÆ. HVTTERI. Germani, t. I-II, Norymbarga, E. Hutter, 1599, 2°. [11]
1599Wydanie Ewangelii Mateusza i Marka: "SANCTVS MATTHÆVS, Syrice, Ebraice, Græce, Latine, Germanice, Bohemice, Italice, Hispanice, Gallice, Anglice, Danice, Polonice. Ex Dispositione & Adornatione, Norymberga, E. Hutter, 1599, 4°. " oraz "SANCTVS MARCVS, Syrice, Ebraice, Græce, Latine, Germanice, Bohemice, Italice, Hispanice, Gallice, Anglice, Danice, Polonice. Ex Dispositione & Adornatione, Norymberga, E. Hutter, 1599, 4°. ". Obydwie ewangelie są oprawione razem i poprzedzone wspólną przedmową. Każda z ewangelii posiada własną stronę tytułową, własną paginację i sygnowanie składek. [IMG SKAN] [12]
1600Novi Testamenti secvndvs tomvs, continens Epistolas S. Pavli, XV. S. Petri, II., S. Iacobi, I., S. Iohannis, III. S. Ivdae, I. et Apocalypsin Iohannis. Alexander Philipp Dietrich, Wdowa. Nürnberg 1600. Tekst równolegle w jęz. syr., hebr., grec., łac., niem., czes., wł., hiszp., fr., ang., duń., pol. W księdze jako tekst polski użyto przekładu Biblii Brzeskiej.  [IMG SKAN]
2001Reprint Biblii Brzeskiej w niemieckiej serii Biblia Slavica: Biblia Święta to jest Księgi Starego i Nowego Zakonu, właśnie z Żydowskiego, Greckiego, i Łacińskiego, nowo na Polski język z pilnością i wiernie wyłożone, Biblia Slavica, Hrsg. von H Rothe und F. Scholz unter Mitarbeit von Ch. Chanick und L. Udolph, Serie II: Polnische Bibeln, Band 2, Brester Bibel 1563, Teil 1: Stary Zakon, Teil 2: Księgi Nowego Testamentu. Kommentare, Ferdinand Schöningh, Padeborn – München – Wien – Zürich 2001. [13]
2003Biblia brzeska [2003], red. P. Krolikowski, Kalwin Publishing, Collegium Columbinum, Clifton–Kraków. Uwspółcześniona transkrypcja Biblii Brzeskiej. [IMG TXT]
2017-10Psalmy polskie czasu reformy, Tetrapla łódzka na 500 lat Reformacji. Wydali: Danuta Kowalska, Krystyna Płachcińska, Jarosław Płuciennik. Wstęp napisał Jarosław Płuciennik. Projekt okładki Mariusz Andryszczyk. Łódź 2017. Stron 768. ISBN: 978-83-8088-853-1, e-ISBN: 978-83-8088-854-8. Wydanie zawiera Psalmy z parafrazy poetyckiej Jana Kochanowskiego (1579), Biblii brzeskiej (1563), psalmów Wujka (1594) oraz Biblii gdańskiej (1632). Normy transkrypcji – zgodne z Zasadami wydawania tekstów staropolskich, projektem, oprac. Zespół, Wrocław 1955 (dla wydań typu B tekstów nowożytnych do połowy XVIII w.). Na stronie wydania znajduje się 16 stron tej publikacji. [IMG] [14]
2022-10Nowy Testament - 1568 Nieśwież. Tłumaczył Szymon Budny. Kalwin Publishing. 2022. Peter Krolikowski: "Jest to przeróbka NT z Biblii Brzeskiej. Pracował nad nią między innymi Kawieczyński i Budny. [GAL] [15]

Linki

Przypisy

  • 1. ⇧ Źródło spisu treści: Skan z 1563r
  • 2. ⇧ Zbiory Specjalne - Biblioteka Naukowa
  • 3. ⇧ Wikipedia
  • 4. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s.XI
  • 5. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XVII
  • 6. ⇧ Ks. Rajmund Pietkiewicz: Historia Polski historią Biblii pisana
  • 7. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 8. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 9. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 10. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 11. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 12. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XIII
  • 13. ⇧ Ks. dr Rajmund Pietkiewicz - "Pismo Święte w języku polskim w latach 1518-1638" s. XXIX
  • 14. ⇧ Psalmy polskie czasu reformy
  • 15. ⇧ Kalwin Publishing - Peter Krolikowski
 

Zostaw komentarz

Komentarz: 


Podpis:     
Przepisz kod: 
 

UWAGA: Wiadomości prywatne do BibliePolskie.pl na które oczekujesz odpowiedzi proszę wysyłać

Nadesłane komentarze

  • ~John Belushi4 lata temu
  • Biblia brzeska ma swój pomnik w Brześciu (https://kresy.pl/wydarzenia/kultura/pomnik-polskiej-biblii-brzesciu-bialorusi-video-foto/) [Odpowiedz]